„Czemu jesteście zmieszani?” to hasło tegorocznej, 15. edycji Festiwalu Nowe Epifanie. Chcemy, by prowadziło nas przez najbliższe tygodnie Festiwalu i proponowane w jego ramach spektakle, koncerty i filmy. Ich tematyka ogniskuje się wokół choroby, bólu, cierpienia, śmierci, w końcu żałoby – sytuacji trudnych, które wytrącają nas z kolein codzienności, wprawiają w stan konsternacji, zmieszania.
W Ewangelii św. Łukasza pytanie „Czemu jesteście zmieszani?” Jezus stawia swoim uczniom zaraz po swojej męce, śmierci i zmartwychwstaniu. Apostołowie pogrążeni w żałobie, ale i nadziei pokładanej w świadectwach tych, którzy spotkali już Zmartwychwstałego, są pełni sprzecznych emocji. To mieszanka zwątpienia, zawiedzionych oczekiwań i pokładanych w Jezusie nadziei, bólu utraty, osamotnienia, złości, smutku. Ale też zaprzeczenia – zanegowania faktu samej śmierci i wszelkich innych mechanizmów, które przecież sami dobrze znamy z przeżywania żałoby czy to po bliskich nam osobach, czy też utraconych planach i nadziejach. W zaproponowanych w tegorocznej edycji Festiwalu wydarzeniach chcemy przyglądać się tym emocjom. Chcemy kontemplować je w zmieszaniu, w którym nic nie jest jasne, jednoznaczne i zdecydowane. W którym sprzeczność wydaje się być zasadą organizującą dramaturgię ludzkiego doświadczenia.
Podstawowym celem Festiwalu Nowe Epifanie jest poszukiwanie nowych, współczesnych epifanii piękna oraz inicjowanie twórczego dialogu artystów z tradycyjną sztuką religijną w duchu „Listu do artystów” Jana Pawła II. Formuła Festiwalu ma charakter interdyscyplinarny i obejmuje prezentację przedstawień teatralnych, widowisk muzycznych w przestrzeniach sakralnych, wystaw, pokazów filmowych poruszających w nowoczesny sposób tematykę religijną i teologiczną oraz towarzyszących im spotkań dyskusyjnych, prowokujących do duchowej refleksji oraz odnawiających dialog religii ze sztuką. W 2024 roku wracamy do prezentacji w programie najlepszych spektakli z ubiegłego sezonu teatralnego, podejmujących tematy duchowe, etyczne i religijne.
Festiwal rozpoczynamy pokazem dwóch, inspirowanych osobistymi przeżyciami prac dyplomowych absolwentek Akademii Teatralnej. Podczas jednego wieczoru, zatytułowanego „Młoda Reżyseria”, zapraszamy na film krótkometrażowy „Babcia Wandzia” w reż. Karoliny Kowalczyk, będący fabularyzowaną fantazją o duchowości jej babci, i spektakl-instalację „Ból” Kingi Chudobińskiej-Zdunik, w którym reżyserka podzieliła się własnym bólem spowodowanym życiem ze stwardnieniem rozsianym. W ciągu kolejnych sześciu tygodni przyjrzymy się językowi osób konsekrowanych, którym mówią o różnych formach miłości w „Ptakach ciernistych krzewów. Rzecz o miłości w kościele” w reż. Jędrzeja Piaskowskiego i w dramaturgii Huberta Sulimy oraz wspólnocie w żałobie (rodzinie, ale także narodowi) w „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” w reż. Mateusza Pakuły oraz w „Gusłach” na motywach „Dziadów” Mickiewicza w reż. Grzegorza Brala.
Do współpracy zaprosiliśmy w tym roku Mateusza Tomę, który przygotował komplementarny do tematyki spektakli program filmowy wraz z dyskusjami z zaproszonymi gośćmi. W programie muzycznym pojawią się artyści, których znamy z poprzednich edycji, Adam Strug i zespół Dziczka, oraz debiutujący na festiwalu zespół Jerycho z albumem „Golgotha” .
Między Środą Popielcową, która w tym roku wypada w walentynki, a Niedzielą Palmową często możemy poczuć się zmieszani, dlatego wracamy do formuły spotkań z widzami po spektaklach i filmach – wspólnie łatwiej będzie nam skonfrontować się ze sobą i odpowiedzieć na zawarte w haśle pytanie.
Zespół Festiwalu
Centrum Myśli Jana Pawła II to instytucja kultury miasta stołecznego Warszawy, w której podejmowane są pytania o kondycję etyczną człowieka w odniesieniu do uniwersalnych wartości: dobra, prawdy i piękna, a także wolności, solidarności i dialogu. Centrum to miejsce, w którym kreowana jest przestrzeń współpracy między środowiskami naukowymi i artystycznymi oraz międzyreligijnymi ponad podziałami kulturowymi i ideologicznymi. Działamy w obszarach kultury i edukacji oraz budowania zaangażowanego i odpowiedzialnego społeczeństwa. Programowo Centrum Myśli Jana Pawła II korzysta z intelektualnego, duchowego i kulturowego dziedzictwa Karola Wojtyły – Jana Pawła II, wskazując na jego uniwersalny wymiar.
Dyrektor: Michał Senk
Zastępca dyrektora: Anna Olesiak
Warszawski wielkopostny festiwal, którego organizatorem jest Centrum Myśli Jana Pawła II, a współtwórcami byli Piotr Duda i Marek Pasieczny, istnieje od r. 2008. Jego pierwotna nazwa „Gorzkie Żale” odwołuje się do nabożeństwa, ułożonego w XVIII w. przez patrona stolicy – bł. Władysława z Gielniowa – i śpiewanego w każdą niedzielę Wielkiego Postu.
Nazwa „Nowe Epifanie”, dodana w 2016 r., nawiązuje do „nowych epifanii piękna”, o których pisał Jan Paweł II w „Liście do artystów” (1999). Jako polski poeta i dramatopisarz Papież patronuje Festiwalowi, który łączy duchowość i sztukę. Epifania to objawienie, a jednocześnie olśnienie i zachwyt ukazaniem się w świecie tego, co boskie i wieczne.
Ale też organizatorzy uprzedzają, od początku i przez wiele lat explicite, w nazwie (2008-2014), że jest to „festiwal, który uwiera”. Niepokoi, drażni lub nawet gorszy niektórych przez to, że jest on pod każdym względem zainspirowany dialogiem. Łączy bowiem średniowieczne misteria z awangardowymi nieraz inscenizacjami, wydarzenia parateatralne, takie jak performans lub happening kulinarny, z teologiczną dyskusją o filmie, tradycyjne ludowe pieśni religijne i muzykę współczesną, sztuki wizualne i warsztaty plastyczne dla dzieci.
Oczkiem w głowie dyrektorów i koordynatorów Festiwalu (do 2014 Marek Pasieczny, Michał Mizera i Małgorzata Wilczewska; od 2015 do 2019 Redbad Klijnstra, od 2015 Paweł Dobrowolski – do 31 marca 2024, i Maciej Omylak – do 31 sierpnia 2023, od 1 kwietnia 2024 Katarzyna Lemańska i Martyna Rakowska) są premiery i spektakle z ostatniego sezonu. Coraz więcej wydarzeń festiwalowych powstaje we współpracy Centrum Myśli Jana Pawła II (dyrektorzy: do 2012 Piotr Dardziński, potem Norbert Szczepański i Michał Łuczewski, a obecnie Michał Senk) z teatrami oraz instytucjami kultury w Polsce i za granicą.
Każda edycja Festiwalu (nie było go w latach 2011 i 2015) ma własny motyw, który jest inspiracją dla zaproszonych do współpracy artystów, a jednocześnie wspólnym mianownikiem festiwalowych wydarzeń. Są to motywy biblijne i wielkopostne, jak krzyż (2008), kuszenie (2009), śmierć (2012), 4o dni na pustyn i(2014) lub powiązane z nimi utwory literackie, jak „Piekło” Dantego (2010) czy „Faust” Goethego (2013), a ostatnio proste i uniwersalne, ale też wieloznaczne symbole jak skrzyżowanie (2016), matka (2017), król (2018), Judasz (2019), Maria Magdalena (2020), apokalipsa (2021), Jezus (2022), otchłań (2023). W 2024 r. hasło edycji brzmi: „Czemu jesteście zmieszani?” (Łk 24, 38).
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem rekonstruującym historię Festiwalu:
W zespole Festiwalu Nowe Epifanie od 2023 roku. Jest krytyczką i selekcjonerką teatralną, redaktorką.
Ukończyła wiedzę o teatrze i edytorstwo na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Była konsultantką programową 27. i 28. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego KONTAKT w Toruniu i członkinią Komisji Artystycznej 26. i 28. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. W latach 2013–2021 pracowała w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.
Stale współpracuje z Gazetą Teatralną „Didaskalia”. Publikowała między innymi w „Dialogu”, „Teatrze”, „Polish Theatre Journal”, „Notatniku Teatralnym”, na platformach taniecPOLSKA.pl, CzasKultury.pl, nowesztuki.pl.
W latach 2017–2022 była członkinią redakcji czasopisma naukowego „Performer”. W latach 2012–2015 współprowadziła z Karoliną Wycisk portal „Teatralia”. Oprócz licznych artykułów redagowała także książki o teatrze i tańcu, m.in. „Nienasycenie spojrzenia” i „Pokolenie Solo” Anny Królicy oraz odpowiadała za koncepcję i redakcję książki „Z pomocą Muz. 25 lat Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku”. Laureatka 7. Konkursu dla Młodych Krytyków Teatralnych im. Andrzeja Żurowskiego.
Jest główną producentką Festiwalu Nowe Epifanie i należy do zespołu programowego. Absolwentka teatrologii Akademii Teatralnej w Warszawie (specjalizacja: organizacja – animacja – produkcja) oraz historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie studiuje na Wydziale Organizacji Sztuki Filmowej i Telewizyjnej Łódzkiej Szkoły Filmowej. Pasjonuje się szeroko pojętymi sztukami wizualnymi, w szczególności związana z teatrem oraz filmem. Do tej pory współpracowała m.in. z Teatrem Studio, Teatrem Collegium Nobilium, Teatrem Wolandejskim czy Warszawską Szkołą Filmową, w których realizowała szereg różnych projektów, przeważnie od strony organizacyjno-produkcyjnej.
Dyrektor Festiwalu Nowe Epifanie oraz dyrektor naczelny Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Wcześniej zastępca dyrektora Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu. Studiował w Warszawie wiedzę o teatrze w Akademii Teatralnej i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Jako dramaturg w Teatrze Studio w Warszawie współpracował z reżyserem Michałem Zadarą przy spektaklu „Każdy/a. Sztuka Moralna” (2008), a z Krzysztofem Skoniecznym współreżyserował „Jesteś Bogiem. Paktofonika” (2012). Pracował też z Natalią Korczakowską w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu nad przedstawieniem „Dynastia sclerosis multiplex” (2010) i w Teatrze Wielkim Operze Narodowej nad operą „Jakob Lenz” Wolfganga Rihma (2011). Z Agnieszką Błońską zrealizował w Instytucie Teatralnym spektakl „Grubasy” (2011) i w Teatrze Ochoty „Fale” Virginii Woolf (2013). Dramaturg i współtwórca scenariusza spektaklu „Śmierć Jana Pawła II” w reż. Jakuba Skrzywanka.
Zespół 15 edycji Festiwalu (2025)
Dyrektor: Paweł Dobrowolski
Zastępczyni dyrektora: Katarzyna Lemańska
Główna producentka: Martyna Rakowska
Program filmowy: Mateusz Toma
Koordynacja: Katarzyna Kujawa (zaproszenia), Grzegorz Kaska (koncerty), Marcin Nowak (spotkania filmowe)
Kontakt z mediami: Edyta Sudoł
Promocja i social media: Agata Madaj, Monika Woźniak, Katarzyna Suwała, Anna Pławecka, Julia Andruszko
Fundraising: Wioletta Milej
Obsługa biletów: Elżbieta Trochimiak-Marek, Justyna Żmijewska, Julia Barańczuk
Wolontariat: Kacper Andruszczak, Maria Stolarska
Obsługa prawna: Jagoda Krzymińska, Kalina Štufka
Księgowość: Anna Okapiec (główna księgowa), Urszula Rastawiecka, Sylwia Borkowska, Elżbieta Szymanik (płace)
Projekt graficzny: Dawid Zalesky
Redakcja treści: Katarzyna Lemańska, korekta: Joanna Żabnicka
www: Michał Sepioło
Informacja dotycząca przetwarzania danych osobowych przez administratora: